De physician assistant is in opkomst. De PA neemt zelfstandig medische taken over van een geneeskundig specialist en mag dus ook zelf een diagnose stellen, behandeling starten en medicatie voorschrijven. ‘Over twintig jaar ziet het zorglandschap er compleet anders uit.’
De zaalarts is tegenwoordig vaak een physician assistant. Ook bij de huisartsen(post) krijgen patiënten steeds vaker te maken met een PA. ‘En in het ziekenhuis, de ambulancezorg en de verpleeghuis- en ouderenzorg zie je eveneens dat de PA steeds vaker een aantal taken van een geneeskundig specialist overneemt’, vertelt directeur Milena Babovic van beroepsvereniging NAPA. ‘Inmiddels telt onze vereniging 1.600 leden en daar komen er elk jaar 250 bij die de master-opleiding hebben afgerond.’
Taken overnemen
De PA is een relatief nieuw beroep: de eersten startten in 2001 met een pilot. Babovic: ‘Aanvankelijk waren het vooral verpleegkundigen die zich verder wilden ontwikkelen, maar nu zien we steeds vaker ook fysiotherapeuten en laboranten instromen in de opleiding. Na het behalen van een diploma kunnen zij tot vijftig procent van de taken van een arts overnemen. Soms is dat patiëntenzorg, maar vaak ook het opleiden van artsen in opleiding of meewerken aan wetenschappelijk onderzoek. Met de groeiende zorgvraag en het tekort aan artsen in bijvoorbeeld krimpgebieden is de PA niet meer weg te denken uit de zorg,’
Voorbehouden handelingen
Sinds september 2018 hebben PA’s zelfstandige bevoegdheid voor het verrichten van acht van de veertien voorbehouden handelingen uit de wet BIG. ‘Om zeker te weten dat dit efficiënt, effectief en met behoud van kwaliteit van zorg gebeurde, is daar eerst uitvoerig evaluatieonderzoek naar gedaan’, vertelt Babovic. In de praktijk betekent het dat een PA nu onder meer zelf een diagnose mag stellen, een behandeling kan starten en geneesmiddelen op recept mag voorschrijven.’
Tijd voor patiënt
Zowel arts als patiënt heeft baat bij de PA. Babovic: ‘Een PA kan de arts echt ontlasten, of het nu gaat om brede inzet in een huisartsenpraktijk, het behandelen van patiënten met slaapstoornissen of het managen van een complete verpleeghuislocatie. En omdat de PA een afgebakend takenpakket heeft, is er vaak meer tijd voor de patiënt en diens naasten. Ook heeft een deelspecialisatie voordelen: als een PA spataderoperaties verricht, heeft de chirurg meer tijd voor complexere zorg. En de PA die dit vaak doet, bereikt net zo’n mooi resultaat.’
Sterke groei
De komende jaren verwacht Milena Babovic dat de jonge beroepsgroep nog sterk gaat groeien. ‘Het zorglandschap ziet er over twintig jaar heel anders uit. En dat moet ook, om de zorg betaalbaar en toegankelijk te houden. Daar speelt de PA een belangrijke rol in. Het is dat de opleiding nog niet bestond toen ik werd uitgeloot voor geneeskunde, anders had ik zelf ook voor dit beroep gekozen!’
